ദക്ഷിണ പശ്ചിമേഷ്യയിലെ ഏറ്റവും ശക്തമായ സൈനിക വ്യൂഹമുള്ള ഒരു ഇസ്ലാമിക രാഷ്ട്രമാണ് ഇറാന് അഥവാ ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇറാന്. ടെഹ്‌റാന്‍ ആണ് തലസ്ഥാനം. ഇറാന്റെ വടക്ക് തുര്‍ക്മെനിസ്ഥാന്‍, അസര്‍ബൈജാന്‍, അര്‍മേനിയ, കാസ്പിയന്‍ കടല്‍ എന്നിവയും, കിഴക്ക് അഫ്ഘാനിസ്ഥാനും, തെക്കുകിഴക്ക്: പാകിസ്താനും പടിഞ്ഞാറ് ഇറാഖും, വടക്കുപടിഞ്ഞാറ് തുര്‍ക്കിയും, തെക്ക്: പേര്‍ഷ്യന്‍ ഗള്‍ഫും ഗള്‍ഫ് ഓഫ് ഒമാനുമാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.
ജനങ്ങളില്‍ 98 ശതമാനവും മുസ്ലിങ്ങളാണ് ബാക്കി ക്രൈസ്തവര്‍, ബഹായികള്‍, സൊറോസ്ട്രിയര്‍ എന്നിവരുമാണ്. പേര്‍ഷ്യനാണ് പ്രധാന ഭാഷ. അറബി, ഇംഗ്ലീഷ് എന്നീ ഭാഷകളും ജനങ്ങളുപയോഗിക്കുന്നു. പേര്‍ഷ്യന്‍, അസര്‍ബൈജാന്‍, കുര്‍ദിഷ് (കുര്‍ദിസ്ഥാന്‍), ലൂര്‍ എന്നിവയാണ് ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വംശീയ വിഭാഗങ്ങള്‍.
സാമ്പത്തിക രംഗം
ഇറാന് കാര്‍ഷിക വ്യാവസായിക രാഷ്ട്രമാണ്. ബാര്‍ലി, ഗോതമ്പ്, കരിമ്പ്, നെല്ല്, ഉള്ളി, തക്കാളി, ഉരുളക്കിഴങ്ങ്, ആപ്പിള്‍, മുന്തിരി എന്നിവയാണ് പ്രധാന കാര്‍ഷിക വിളകള്‍. ഈന്തപ്പഴം, തേയില, ബദാം എന്നിവയും കൃഷി ചെയ്യുന്നു. പെട്രോളിയം, ഇരുമ്പ്, ഗന്ധകം, ചെമ്പ്, ക്രോമൈറ്റ്, കറുത്തീയം എന്നിവയാണ് പ്രധാന ധാതുനിക്ഷേപങ്ങള്‍. എണ്ണ ഉല്‍പാദനത്തില്‍ ഏറെ മുന്‍പന്തിയിലാണ് രാജ്യം. വസ്ത്രനിര്‍മ്മാണം, പഞ്ചസാര, മാര്‍ബിള്‍, സ്ഫടികം, സിമന്റ് തുടങ്ങിയവ മുഖ്യ വ്യവസായങ്ങളാണ്. പെട്രോ കെമിക്കല്‍സ്, ലിക്വിഡ് ഗ്യാസ്, വൈദ്യുതിനിലയങ്ങള്‍, ഡാം നിര്‍മ്മാണം എന്നീ രംഗങ്ങളിലും ശ്രദ്ധയൂന്നുന്നു. പെട്രോളിയവും പരവതാനിയുമാണ് പ്രധാന കയറ്റുമതിയിനങ്ങള്‍.
ഇറാന് എന്ന പേരിനു പിന്നില്‍
സൊറോസ്ട്രിയരുടെ വിശുദ്ധഗ്രന്ഥമായ അവെസ്തയില്‍ പരാമര്‍ശിക്കപ്പെടുന്ന, അവരുടെ ആദ്യകാല ആവാസപ്രദേശത്തിന്റെ പേരായ ആര്യാനാം വജേഹ് (ആര്യന്മാരുടെ നാട്) എന്ന പേര് മദ്ധ്യകാല പേര്‍ഷ്യന്‍ ഭാഷയില്‍ എറാന്‍ വേജ് ആയി മാറുകയും ചെയ്തു. ഇതില്‍ നിന്നാണ് ഇറാന് എന്ന വാക്ക് ഉരുത്തിരിഞ്ഞു വന്നതെന്നും പറയുന്നു. ആദ്യകാലങ്ങളില്‍ എറാന്‍ അഥവാ ഇറാന് എന്നത് രാജ്യത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നതിനു പകരം അവിടത്തെ നിവാസികളെ സൂചിപ്പിക്കുന്നതിനായിരുന്നു ഉപയോഗിച്ചിരുന്നത്.
ചരിത്രവും ഭരണക്രമവും
സുദീര്‍ഘമായ ചരിത്രമുണ്ട് ഇറാന്.18000 വര്‍ഷം മുമ്പേ തന്നെ സ്ഥിരവാസികളായ ജനങ്ങളുടെ സംസ്‌കാരം ഇവിടുണ്ട്.ബി.സി. ആറായിരത്തിനോട് അടുത്ത് നഗര സ്വഭാവമുള്ളതും കാര്‍ഷിക വൃത്തിക്ക് പ്രധാനമുള്ളതുമായ ഒരു സമൂഹം ഇറാനില്‍ വികസിച്ചുവന്നു. സാഗോസ് പര്‍വ്വത മേഖലകളില്‍ നിന്നും ലഭിച്ച 7000 വര്‍ഷം പഴക്കമുള്ള വീഞ്ഞു ഭരണികള്‍ അമേരിക്കയിലെ പെന്‍സില്‍വാനിയ സര്‍വ്വകലാശാലയില്‍ സുക്ഷിച്ച് വച്ചിട്ടുണ്ട്.
നൂറ്റാണ്ടുകള്‍ക്ക് മുമ്പ് നിരവധി രാജവംശങ്ങള്‍ ഇറാനില്‍ ഭരണം നടത്തി. അയ്യായിരം കൊല്ലം മുമ്പ് സെമിറ്റിക്കുകളല്ലാത്ത എലാമെറ്റുകള്‍, ജിറോഫ്റ്റുകള്‍ തുടങ്ങിയ വംശങ്ങള്‍ ഇവിടെ രാഷ്ട്രങ്ങള്‍ സ്ഥാപിച്ചു. രണ്ടാം സഹസ്രാബ്ദത്തിന്റെ അവസാനത്തില്‍ മധേഷ്യയില്‍ നിന്നും ആര്യ ഗോത്രങ്ങള്‍ ഇറാനിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചു തുടങ്ങി. അറബികള്‍, മംഗോളിയര്‍, ബ്രിട്ടീഷുകാര്‍, റഷ്യക്കാര്‍ തുടങ്ങിയ വ്യത്യസ്ത ശക്തികള്‍ ഇറാനില്‍ പ്രവേശിക്കുകയും തങ്ങളുടെ ഭരണം അടിച്ചേല്‍പ്പിക്കുകയും ചെയ്തു.
എന്നാല്‍ ബി.സി. 559 മുതല്‍ 330 വരെ നിലനിന്ന അക്കേമിനിദ് രാജവംശമാണ് ഇറാനില്‍ പൂര്‍ണ്ണമായതും അര്‍ത്ഥവത്തയായ സാമ്രാജ്യം സ്ഥാപിച്ചത്. ചെറിയനാടുകളെയും ഗോത്രങ്ങളെയും കൂട്ടിയിണക്കി മഹാനായ സൈറസാണ് അക്കേമിനിട്ട് സാമ്രാജ്യത്തിന് അടിത്തറയിട്ടത്. ബാബിലോണിയയും സിറിയയും ഏഷ്യ മൈനറും ഉള്‍പ്പെടെ വിശാലമായിരുന്നു അത്.
ബി.സി 330-ല്‍ ബാബിലോണിയയിലെ അലക്‌സാണ്ടര്‍ പേര്‍ഷ്യ പിടിച്ചടക്കി. അലക്‌സാണ്ടറിനു ശേഷം അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൈന്യാധിപന്‍ സെല്യൂക്കസ് ആണ് പേര്‍ഷ്യ സാമ്രാജ്യം ഭരിച്ചത്. സെല്യൂസിദ് രാജ വംശത്തെ പിന്നീട് പാര്‍ഥിയന്‍മാര്‍ കീഴടക്കി. എ.ഡി 224 -ല്‍ പാര്‍ഥിപന്‍മാരെ തോല്‍പ്പിച്ച് അര്‍ദാഷിര്‍ സസ്സാനിയന്‍ സാമ്രാജ്യം സ്ഥാപിച്ചു. എ.ഡി. 631-41 ല്‍ മുസ്ലീം അറബികള്‍ സസ്സാനിയന്‍ സാമ്രാജ്യത്തെ കീഴടക്കി. ഇതോടെ സൊരാഷ്ട്ര മതത്തിന്റെ സ്ഥാനത്ത് ഇസ്ലാം പ്രചരിച്ചു. ഉമയ്യദ്, അബ്ബാസിന് വംശങ്ങളിലെ ഖലീഫമാരാണ് തുടര്‍ന്ന് പേര്‍ഷ്യ ഭരിച്ചത്. ബാഗ്ദാദ് ആയിരുന്നു തലസ്ഥാനം.
അബാസിദ് ഖലീഫമാരുടെ ശക്തി ക്ഷയിക്കാന്‍ തുടങ്ങിയതോടെ പേര്‍ഷ്യയിലെ പല പ്രദേശങ്ങള്‍ കേന്ദ്രമാക്കി ഒട്ടേറെ രാജ വംശങ്ങള്‍ ഉയര്‍ന്നു വന്നു. തഹീറിന്ദുകള്‍ (820-872) സഫറിദുകള്‍ (867- 903) സമാനിദുകള്‍ (875-1005) തുടങ്ങിയവയാരുന്നു പ്രമുഖര്‍.സമാനിദുകളുടെ സാമ്രാജ്യം ഇന്ത്യ വരെ നീണ്ടിരുന്നു. 962 ല്‍ സമാനിദുകളുടെ ഗവര്‍ണര്‍മാരില്‍ ഒരാളായിരുന്ന അടിമ വംശക്കാരന്‍ ഗസ്‌നവിദ് വംശം സ്ഥാപിച്ചു.1186 വരെ ഇത് നിലനിന്നു. ശേഷം സെല്‍ജുക് എന്ന തുര്‍ക്കി വിഭാഗം ഗസ്‌നവിദുകളെ ആക്രമിച്ചു. തുഗ്രില്‍ ബേഗായിരുന്നു നേതാവ്. 1055 ല്‍ ബാഗ്ദാദിലെ ഖലീഫ കിഴക്കിന്റെ രാജാവായി തുഗ്രില്‍ ബേഗിനെ അംഗീകരിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിന്‍ഗാമി മാലിക് ഷായുടെ ഭരണകാലത്ത് (1072-10 92) പേര്‍ഷ്യ ശാസ്ത്രത്തിലും കലയിലും മുന്നേറി. കവിയും ശാസ്ത്രജ്ഞനുമായ ഒമര്‍ ഖയ്യാം തന്റെ ജ്യോതിശാസ്ത്ര പരീക്ഷണങ്ങള്‍ നടത്തിയത് മാലിക് ഷാസ്ഥാപിച്ച വാനനിരീക്ഷണ കേന്ദ്രത്തിലായിരുന്നു. 1380-ല്‍ മധ്യേഷ്യന്‍ രാജാവ് ത്രിമൂര്‍ പേര്‍ഷ്യ കീഴടക്കി. പിന്നീട് പേര്‍ഷ്യ മോചിതമായത് സഫാ വoശത്തിന്റെ ഭരണ കാലഘട്ടത്തിലാണ് (1502 – 1736)
1736 – ല്‍ നാദിര്‍ഷാ സഫാ വിദുകളെ തോല്‍പിച്ച് ആധിപത്യമുറപ്പിച്ചു. 1747 വരെ നാദിര്‍ഷാ ഭരണം നടത്തി .1795-ല്‍ ഖജാര്‍വംശത്തിന്റെ കീഴിലായി 1925 വരെ ഇവര്‍ ഭരണം നടത്തി. തലസ്ഥാനം ടെഹ്‌റാനിലേക്ക് മാറ്റിയത് ഖജാറുകളാണ്. 17 -ാം നൂറ്റാണ്ടു മുതല്‍ യുറോപ്യന്‍ സാമ്രാജ്യശക്തികളായ പോര്‍ച്ചുഗല്‍, ബ്രിട്ടണ്‍, റഷ്യ, ഫ്രാന്‍സ് എന്നിവയെല്ലാം പേര്‍ഷ്യയില്‍ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളില്‍ സ്വാധീനമുറപ്പിക്കാന്‍ ശ്രമിച്ചു.
ഇന്ത്യന്‍ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തില്‍ നിന്ന് അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലൂടെ മധ്യേഷ്യയിലും ഇറാനിലും കടന്നുകയറി ബ്രിട്ടണും, മധേഷ്യയിലൂടെ ഇറാനിലേക്കും അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലേക്കും നീങ്ങുവാന്‍ റഷ്യന്‍ സാമ്രാജ്യവും ശ്രമിച്ചു. 1801-28 കാലം കൊണ്ട് ജോര്‍ജിയ, ആര്‍മീനിയ എന്നീ പ്രദേശങ്ങള്‍ റഷ്യ കരസ്ഥമാക്കി. അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ ഹെറാത്ത് മേഖലക്കു വേണ്ടി ബ്രിട്ടണും പേര്‍ഷ്യയും തമ്മില്‍ യുദ്ധമുണ്ടായി.പേര്‍ഷ്യ റഷ്യക്കും ബ്രിട്ടണുമായി ഒട്ടേറെ പ്രാവശ്യകള്‍ അടിയറവ് വയ്‌ക്കേണ്ടി വന്നു.
1905-ല്‍ ബജാര്‍ ഭരണാധികാരിയായ ഷായ്‌ക്കെതിരെ ഭരണഘടനയ്ക്കു വേണ്ടിയുള്ള സമരം വിജയിച്ചതോടെയാണ് ആണ് ഇറാന്റെ ആധുനിക യുഗം ആരംഭിക്കുന്നത് 1906 രാജ്യത്ത് ചെറിയ തോതില്‍ ഭരണഘടന നിലവില്‍ വന്നു. 1906 ഒക്ടോബര്‍ 7ന് ആദ്യ പാര്‍ലമെന്റ്(മജ്‌ലിസ് ) നിലവില്‍ വന്നു. 1908-ല്‍ ബ്രിട്ടീഷ് ഗവേഷകര്‍ ഇറാനില്‍ എണ്ണ കണ്ടെത്തി. ആംഗ്ലോ-ഇറാനിയന്‍ ഓയില്‍ കമ്പനിയായിരുന്നു എണ്ണ ഖനനം കുത്തകയെടുത്തത് . ഒന്നാം ലോകമഹായുദ്ധകാലത്ത് ബ്രിട്ടനും റഷ്യയും രണ്ടു വശങ്ങളില്‍ നിന്നും ഇറാനില്‍ പ്രവേശിച്ചു. കമ്യൂണിസ്റ്റ് വിപ്ലവത്തിന് ശേഷം സോവിയറ്റ് യൂണിയനായി മാറിയ റഷ്യ 1921 പിന്‍വാങ്ങിയതോടെ ബ്രിട്ടീഷ് നിയന്ത്രണം ശക്തമായി.
1925 ബ്രിട്ടന്റെ രഹസ്യ സഹായത്താല്‍ പട്ടാള ഓഫീസറായ റിസാ ഖാന്‍ സര്‍ക്കാരിനെ അട്ടിമറിച്ച് അധികാരത്തിലെത്തി. പിന്നീട് അദ്ദേഹം റിസാഷാ പഹ്ലവി എന്ന പേര് സ്വീകരിച്ചു. പഹ്ലവി രാജവംശത്തിന് തുടക്കമിട്ടു. പാശ്ചാത്യരുടെ എണ്ണ ആവശ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഇറാന് കീഴ്‌പെടുകയും ചെയ്തു. 1935-ല്‍ രാജ്യത്തിന്റെ പേര് പേര്‍ഷ്യ എന്നത് മാറ്റി ഇറാന് എന്നാക്കി മാറ്റിയത് ‘ പഹ്ലവി ഭരണത്തോടു കൂടിയാണ്. തുര്‍ക്കിയിലെ കമാല്‍ അത്താ തുര്‍ക്കിനെ മാതൃകയാക്കിയ രിസാ ഷാഹ് പഹ്ലവി പടിഞ്ഞാറന്‍ പരിഷ്‌കാരങ്ങള്‍ നടപ്പാക്കാന്‍ തുടങ്ങി. ഇറാനിയന്‍ വേഷവിധാനങ്ങള്‍ക്കു പകരം സ്യൂട്ടും കോട്ടും നിര്‍ബന്ധമാക്കി. പ്രൈമറി സെക്കണ്ടറി വിദ്യാലയങ്ങളില്‍ മതവിദ്യാഭ്യാസം നിര്‍ബന്ധമല്ലാതാക്കി. പര്‍ദ്ദ നിരോധിച്ചു. പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പുത്രന്‍ മുഹമ്മദ് രിസാഷാ പഹ്ലവി അധികാരത്തില്‍ വന്നു. സമൂഹത്തിലെ പ്രമാണിവര്‍ഗത്തിന് അനുകൂലമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ നയങ്ങള്‍. ആയത്തുല്ല ഖുമൈനിയെ നാടു കടത്തിയ ഷാക്കെതിരെ ജനങ്ങള്‍ തെരുവിലിറങ്ങി. ജനവികാരങ്ങള്‍ ഇളക്കിവിടുന്നതില്‍ ഖുമൈനിയുടെ പ്രഭാഷണങ്ങള്‍ വമ്പിച്ച പങ്കുവഹിച്ചു.
1979 ജനുവരി ഒന്നിന് ഖുമൈനി ടെഹ്റാനില്‍ തിരിച്ചെത്തി വിപ്ലവനേതൃത്വം ഏറ്റെടുത്തു. അപ്പോഴേക്കും ഷാ പലായനം ചെയ്തിരുന്നു. ഹിതപരിശോധനയില്‍ ജനങ്ങള്‍ അഭിപ്രായപ്പെട്ട പ്രകാരം 1979 ഏപ്രില്‍ ഒന്നിന് ഇറാന് ഒരു ഇസ്ലാമിക ജനാധിപത്യ രാഷ്ട്രമായി പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെട്ടു. 1980-88 കാലയളവില്‍ ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധം നടന്നു. ലോകത്ത് അമേരിക്കയുടെ പ്രതിയോഗികളുടെ നിരയില്‍ ഒന്നാമതാണ് ഇറാന്റെ സ്ഥാനം.
ഇറാന്റെ ആത്മീയ നേതാവ്
ഇറാന് എന്ന രാജ്യത്തെ കുറിച്ച് പറയുമ്പോള്‍ തന്നെ ആദ്യം തന്നെ ഓര്‍മയിലേയ്ക്ക് ഓടിയെത്തുന്നത് ആത്മീയ നേതാവിന്റെ മുഖമാണ്. ആത്മീയ നേതാവ് എന്നതിലുപരി ഇറാന്റെ രാഷ്ട്രീയ-സാമൂഹ്യ-സാംസ്‌കാരിക മേഖലകളില്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാന്നിധ്യവും ഇടപെടലുകളും ലോകശ്രദ്ധ ആകര്‍ഷിക്കുന്നു.
രാഷ്ട്രത്തലവനും ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇറാന്റെ ഏറ്റവും ഉയര്‍ന്ന രാഷ്ട്രീയ-മത അധികാരനേതാവുമാണ് ഇറാന്റെ പരമോന്നത നേതാവ് . പേര്‍ഷ്യന്‍-ഇസ്ലാമിക വിപ്ലവത്തിന്റെ പരമോന്നത നേതാവ് എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു എന്നാല്‍ ഔദ്യോഗികമായി സുപ്രീം ലീഡര്‍ഷിപ്പ് അതോറിറ്റി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. സായുധ സേന, ജുഡീഷ്യറി, സ്റ്റേറ്റ് ടെലിവിഷന്‍, ഗാര്‍ഡിയന്‍ കൗണ്‍സില്‍, എക്സ്പെഡിയന്‍സി ഡിസ്സര്‍ണ്‍മെന്റ് കൗണ്‍സില്‍ തുടങ്ങിയ മറ്റ് പ്രധാന സര്‍ക്കാര്‍ സംഘടനകളും പരമോന്നത നേതാവിന് വിധേയമാണ്.
ഇറാനിലെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ, പരിസ്ഥിതി, വിദേശനയം, വിദ്യാഭ്യാസം, ദേശീയ ആസൂത്രണം, ഭരണത്തിന്റെ മറ്റ് വശങ്ങള്‍ എന്നിവയില്‍ ഉത്തരവുകള്‍ പുറപ്പെടുവിക്കുകയും അന്തിമ തീരുമാനങ്ങള്‍ എടുക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. പരമോന്നത നേതാവിനെ നിയമപരമായി ‘അലംഘനീയന്‍’ ആയി കണക്കാക്കുന്നു. ഇറാനികള്‍ അദ്ദേഹത്തെ ചോദ്യം ചെയ്യുന്നതിനോ അപമാനിക്കുന്നതിനോ ശ്രമിച്ചാല്‍ ശിക്ഷിക്കപ്പെടും.
ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇറാന്റെ ചരിത്രത്തില്‍, 1979 മുതല്‍ 1989-ല്‍ അദ്ദേഹം മരിക്കുന്നത് വരെ ഈ പദവി വഹിച്ചിരുന്ന രണ്ട് പരമോന്നത നേതാക്കളായ ഖൊമേനിയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണത്തിന് ശേഷം 30 വര്‍ഷത്തിലേറെയായി ആ സ്ഥാനം വഹിച്ച അലി ഖമേനിയും മാത്രമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ.
ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് ഇറാന്റെ പരമോന്നത നേതാവും മുന്‍ പ്രസിഡണ്ടുമാണ് ആയത്തുല്ല അലി ഖമേനി (ജനനം: ജൂലൈ 17, 1939 ഖുറാസാന്‍ മശ്ഹദ്). ആദരി വംശജനായ ഖമേനിയിയുടെ കുടുംബവേരുകള്‍ അസര്‍ബൈജാനിലേക്ക് നീളുന്നു.
വിദ്യാഭ്യാസം
ഇറാനില്‍ മക്തബാ ഖാന എന്നറിയപ്പെടുന്ന മതപാഠശാലയില്‍ നിന്നാണ് ഖമേനി ബാല്യകാല വിദ്യഭ്യാസം നേടിയത്. പിന്നീട് ദാറുത്തഅലീമെ ദിയാനത്തിയില്‍ പഠനം തുടര്‍ന്നു. അതോടൊപ്പം പിതാവറിയാതെ സ്റ്റേറ്റ് സ്‌കൂളിലെ ഈവനിംഗ് കോഴ്‌സിനു ചേര്‍ന്ന അദ്ദേഹം സെക്കണ്ടറി സ്‌കൂളില്‍ നിന്നും സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്‌സ് പാസായി. നജഫിലേയും ഖുമ്മിലേയും ഷിയാ സെമിനാരികളില്‍ നിന്ന് ദൈവശാസ്ത്ര പഠനത്തില്‍ ബിരുദം നേടി. ആയത്തുല്ല ഖുമൈനിയും ആയത്തുല്ലാ ബുറൂജിര്‍ദിയും ഖുമ്മില്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അദ്ധ്യാപകരായിരുന്നു.
രാഷ്ട്രീയ ജീവിതം
ഇറാന് വിപ്ലവത്തിന്റെ ആചാര്യനും ഗുരുനാഥനുമായിരുന്ന ആയത്തുല്ല ഖുമൈനിയാണ് അദ്ദേഹത്തെ രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് നയിച്ചത്. 1977-ല്‍ ഉലമാ മുജാഹിദീന്‍ എന്ന പ്രസ്ഥാനത്തിന് രൂപം നല്‍കി. പിന്നീട് ഖുമൈനിയുടെ വിപ്ലവ പ്രസ്ഥാനമായും ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക്കന്‍ പാര്‍ട്ടിയുമായും രൂപാന്തരം പ്രാപിച്ചത് ഇതേ ഉലമാ മുജാഹിദീന്‍ ആണ്. ആയത്തുല്ല ബുറൂജുര്‍ദിയുടെ മരണശേഷം ഇറാനിലെ ആധികാരിക മതനേതൃത്വമായി ഖുമൈനിയെ ഉയര്‍ത്തിക്കൊണ്ട് വരുന്നതില്‍ മുഖ്യപങ്കു വഹിച്ചു. വിപ്ലവം മൂര്‍ധന്യത്തിലെത്തി നില്‍ക്കുന്ന ഘട്ടത്തില്‍ ഖുമൈനി രൂപം കൊടുത്ത റെവല്യൂഷണറി കമാന്‍ഡ് കൗണ്‍സിലില്‍ അംഗമായിരുന്നു. 1979 ഫെബ്രുവരി 1ന് വിപ്ലവസേനയുടെ കമാണ്ടര്‍ ആയി ചുമതലയേറ്റു. പിന്നീട് പ്രതിരോധ കൗണ്‍സിലില്‍ വിപ്ലവ കൗണ്‍സിലിന്റെ പ്രതിനിധിയായും പ്രതിരോധ സഹമന്ത്രിയായും സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു.
1981-ലേയും 1986-ലേയും പ്രസിഡന്‍ഷ്യല്‍ തെരെഞ്ഞെടുപ്പുകളില്‍ യഥാക്രമം 95%, 86% എന്നിങ്ങനെ വോട്ടുകള്‍ നേടി ഇറാന്റെ പ്രസിഡണ്ടായി ആയത്തുള്ള അലി ഖമേനി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. 1989 ജൂണ്‍ 3-ന് ആയത്തുല്ല ഖുമൈനി മരണപ്പെട്ടതിനെത്തുടര്‍ന്ന് ഇറാന്റെ പരമോന്നത നേതാവായി അദ്ദേഹം തെരെഞ്ഞടുക്കപ്പെട്ടു. 20 മണിക്കൂറുകള്‍ നീണ്ട ചര്‍ച്ചകള്‍ക്കൊടുവില്‍ എക്‌സ്‌പേര്‍ട്‌സ് അസംബ്ലി 74-ല്‍ 60 വോട്ട് നല്‍കി അദ്ദേഹത്തെ തെരെഞ്ഞെടുക്കുകയായിരുന്നു. ബഹുഭാഷാ വിദഗ്ദ്ധനും ഗ്രന്ഥകാരനുമായ ഖമേനി പേര്‍ഷ്യന്‍, ഇംഗ്ലീഷ്, അറബി, ടര്‍ക്കിഷ്, ആദരി തുടങ്ങിയ ഭാഷകള്‍ അനായാസം കൈകാര്യം ചെയ്യും.
ഇറാനിന്റെ തലസ്ഥാന നഗരമാണ് ടെഹ്‌റാന്‍. രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും വലിയ നഗരവും ടെഹ്‌റാന്‍ തന്നെയാണ്. ടെഹ്‌റാന്‍ പ്രവിശ്യയുടെ ഭരണകേന്ദ്രം കൂടിയാണ് ഈ നഗരം. 8,429,807പേര് അധിവസിക്കുന്ന ഈ നഗരം ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും അധികം ജനസംഖ്യയുള്ള 23-ാമത്തെ നഗരമാണ്. അല്‍ബര്‍സ് മലനിരകളുടെ അടിവാരത്തില്‍ സമുദ്രനിരപ്പില്‍നിന്ന് ഏതാണ്ട് 1220 മീ. ഉയരത്തില്‍, കാസ്പിയന്‍ കടലിനു ഏകദേശം 100 കി.മീ. തെക്കായി ടെഹ്‌റാന്‍ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. അല്‍ബര്‍സ് മലനിരകളിലെ ഇറാനിലെ ഏറ്റവും ഉയരമുള്ളതും സദാ ഹിമാവൃതവുമായ ഡീമാവെന്‍ഡ് കൊടുമുടി ഈ നഗരത്തില്‍ നിന്ന് കാണാന്‍ കഴിയും.
ഇറാനിലെ മിക്ക വ്യവസായങ്ങളും ടെഹ്‌റാന്‍കേന്ദ്രമാക്കിയാണ് പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നത്. മോട്ടോര്‍കാറുകളുടെ നിര്‍മ്മാണം, ഇലക്ട്രോണിക്-ഇലക്ട്രിക്കല്‍ ഉപകരണങ്ങള്‍, യുദ്ധാവശ്യങ്ങള്‍ക്കുള്ള ആയുധങ്ങള്‍, തുണിത്തരങ്ങള്‍, പഞ്ചസാര, സിമന്റ്, രാസവസ്തുക്കള്‍ എന്നിവ ഉള്‍പ്പെടുന്നതാണ് ഇവിടുത്തെ വ്യവസായ മേഖല. നഗരത്തിന്റെ തെക്ക് ഭാഗത്ത് ഒരു എണ്ണ ശുദ്ധീകരണശാല പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു.
ഇസ്ഫഹന്‍, ഷിറാസ്, ടബ്രിസ് എന്നീ പുരാതന നഗരങ്ങളേപ്പോലെ അത്ര ചരിത്ര പ്രാധാന്യമുള്ളതല്ല ഈ പുതിയ നഗരം, എങ്കിലും പല മ്യൂസിയങ്ങളും കലാ കേന്ദ്രങ്ങളും കൊട്ടാര സമുച്ചയങ്ങളും ഇവിടെയുണ്ട്. 20-ാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ ഇറാന്റെ പല ഭാഗങ്ങളില്‍നിന്ന് ടെഹ്‌റാനിലേക്ക് ഒരു വന്‍ കുടിയേറ്റമുണ്ടായി. ഇന്ന് പല വംശങ്ങളിലും മതങ്ങളിലുമുള്ള ജനങ്ങള്‍ ഇവിടെ വസിക്കുന്നു. അനേകം മുസ്ലീം പള്ളികളും, ക്രിസ്ത്യന്‍ പള്ളികളും, സിനഗോഗുകളും, സൊറോസ്ട്രിയന്‍ അഗ്‌നി ക്ഷേത്രങ്ങളും ഇന്നിവിടെയുണ്ട്.
ഇറാന് രാഷ്ട്രീയം
1979 ലെ വിപ്ലവത്തിലൂടെ ഇറാന്റെ സഹസ്രാബ്ദങ്ങള്‍ നീണ്ട രാജവാഴ്ചയെ അട്ടിമറിച്ചതിനെത്തുടര്‍ന്ന് രൂപീകരിച്ച ഒരു ഇസ്ലാമിക ദൈവാധിപത്യത്തിന്റെ ചട്ടക്കൂടിലാണ് ഇറാന്റെ രാഷ്ട്രീയം നടക്കുന്നത് . 1979 ഡിസംബറിലെ ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇറാന്റെ ഭരണഘടന, ഷിയ ഇസ്ലാം ഇറാന്റെ സംസ്ഥാന മതമാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുന്നു. ഏകദേശം 90-95% ഇറാനികളും ഇസ്ലാമിന്റെ ഷിയ ശാഖയുമായി ചേര്‍ന്ന് പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു. പല പാശ്ചാത്യ ജനാധിപത്യ രാജ്യങ്ങളെയും പോലെ ഇറാനും ഒരു പ്രസിഡന്റും പാര്‍ലമെന്റും (മജല്‍സ്) ഉണ്ട്. മറ്റ് പാശ്ചാത്യ അല്ലെങ്കില്‍ ഇസ്ലാമിക ഗവണ്‍മെന്റുകളില്‍ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി , ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇറാന് സര്‍ക്കാരിന്റെ മേല്‍നോട്ടം വഹിക്കുന്നത് ഒരു പരമോന്നത നേതാവാണ് , കൂടാതെ നിയുക്തവും തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടാത്തതുമായ ഒരു ഗാര്‍ഡിയന്‍ കൗണ്‍സില്‍ പകുതിയും ഇസ്ലാമിക നിയമജ്ഞര്‍ ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നു .
പരമോന്നത നേതാവ് രാഷ്ട്രത്തലവനാണ് , പ്രസിഡന്റിന് മുകളിലാണ്. സര്‍ക്കാരിന്റെ എക്സിക്യൂട്ടീവ്, ലെജിസ്ലേറ്റീവ്, ജുഡീഷ്യല്‍ ശാഖകളുടെയും സൈന്യത്തിന്റെയും മാധ്യമങ്ങളുടെയും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ അദ്ദേഹത്തിന് നിയന്ത്രണമുണ്ട്.
ചരിത്രവും പശ്ചാത്തലവും
1979-ല്‍, ഷാ മുഹമ്മദ് റെസ പഹ്ലവിയെ ഇറാനില്‍ ഒരു ഇസ്ലാമിക വിപ്ലവം അട്ടിമറിച്ചു , അതിന്റെ സഹസ്രാബ്ദങ്ങള്‍ പഴക്കമുള്ള രാജവാഴ്ചയ്ക്ക് പകരം ഒരു ദിവ്യാധിപത്യ റിപ്പബ്ലിക് സ്ഥാപിച്ചു. താമസിയാതെ, വിപ്ലവത്തിന്റെ നേതാവ്, മുതിര്‍ന്ന ഇസ്ലാമിക നിയമജ്ഞനായ അയത്തുള്ള റുഹോല്ല ഖൊമേനി ആത്മീയ നേതാവായി. 1979 മാര്‍ച്ചില്‍ ഇറാനെ ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക്കായി പ്രഖ്യാപിക്കുന്നതിനും 1979 ഡിസംബറില്‍ ഒരു ഭരണഘടന അംഗീകരിക്കുന്നതിനുമുള്ള റഫറണ്ടങ്ങളെ വിജയകരമായി പിന്തുണച്ചു.
ഇറാനില്‍ 1979 ന് ശേഷമുള്ള രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യം
ഇറാന്റെ സമ്പൂര്‍ണ്ണ രാജാവായ മുഹമ്മദ് റെസ പഹ്ലവിയെയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അജയ്യമായ രാഷ്ട്രത്തെയും അട്ടിമറിച്ച മതേതരത്വത്തിന്റെ മേല്‍ പവിത്രമായ അധികാരത്തിന്റെ വിജയം ഉയര്‍ത്തിപ്പിടിക്കുന്ന ഒരു ബഹുജന രാഷ്ട്രീയ പ്രസ്ഥാനം ഇപ്പോള്‍ നാല് പതിറ്റാണ്ടുകള്‍ പിന്നിട്ടിരിക്കുന്നു. 1979-ല്‍ പഹ്ലവി രാജവംശം റദ്ദാക്കിയ വിപ്ലവം, മതം, ആധുനികത, രാഷ്ട്രീയ വികസനം എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു കൂട്ടം അനുമാനങ്ങളെ ഇല്ലാതാക്കി, അത് മുമ്പ് അച്ചുതണ്ടുകളായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു.
അത് പുറത്തുവരുമ്പോള്‍ പോലും അചിന്തനീയമാണെന്ന് പരക്കെ കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു, ഷായുടെ പുറത്താക്കലും ഇടതുപക്ഷക്കാരും ലിബറലുകളും മുസ്ലീം പുരോഹിതന്മാരും ചേര്‍ന്ന ഒരു കൂട്ടുകെട്ടിന്റെ അധികാരം ഏറ്റെടുക്കലും ലോകത്തെ പിടിച്ചുലച്ചു. ഇറാനില്‍ ഒരു ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക്കിന്റെ തുടര്‍ന്നുള്ള സ്ഥാപനം രാജ്യത്തിന്റെ ആന്തരിക രാഷ്ട്രീയം, സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ, സമൂഹം എന്നിവയെ നാടകീയമായി മാറ്റിമറിച്ചു, അതിന്റെ സ്വാധീനം അതിന്റെ അതിര്‍ത്തികള്‍ക്കപ്പുറത്ത് മിഡില്‍ ഈസ്റ്റിലെ ജിയോസ്ട്രാറ്റജിക് സന്തുലിതാവസ്ഥയെ പുനര്‍ക്രമീകരിക്കാന്‍ പ്രതിധ്വനിച്ചു.
വാഷിംഗ്ടണിനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വിപ്ലവം വിനാശകരമായ തന്ത്രപരമായ നഷ്ടത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. 1971-ല്‍ പേര്‍ഷ്യന്‍ ഗള്‍ഫില്‍ നിന്ന് ബ്രിട്ടീഷുകാര്‍ പിന്‍വാങ്ങിയത് മുതല്‍, പ്രദേശത്തുടനീളമുള്ള പാശ്ചാത്യ താല്‍പ്പര്യങ്ങള്‍ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള അമേരിക്കയുടെ സുരക്ഷാ വാസ്തുവിദ്യയുടെ ആണിക്കല്ലായി ഇറാന് മാറി. ‘നാല്‍പ്പത് വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് ശേഷം, വിപ്ലവത്തിന്റെ പൈതൃകം വാഷിംഗ്ടണിലും ടെഹ്റാനിലും അത് മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുവന്ന പരസ്പര വൈരുദ്ധ്യങ്ങളില്‍ നിലനില്‍ക്കുന്നു.
അമേരിക്കയും ഇറാനുമായുള്ള ബന്ധം
യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്‌സും ഇറാനും പഴയ സഖ്യകക്ഷികളായിരുന്നില്ല, എന്നാല്‍ ആധുനിക ഇറാന്റെ പിറവിയിലെ ഓരോ രൂപീകരണ അനുഭവങ്ങളിലും അമേരിക്കക്കാര്‍ നിര്‍ണായകവും 1953 വരെ ക്രിയാത്മകവുമായ പങ്ക് വഹിച്ചിരുന്നു. കജാര്‍ രാജവംശത്തിന്റെ അവസാന വര്‍ഷങ്ങളിലും പഹ്ലവി ഭരണത്തിന്റെ ആദ്യ വര്‍ഷങ്ങളിലും, സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ധനകാര്യ മാനേജ്മെന്റ് ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനും ഭരണപരിഷ്‌കാരങ്ങള്‍ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുന്നതിനും അതിന്റെ ജെന്‍ഡര്‍മേരി പുനഃസംഘടിപ്പിക്കുന്നതിനും സഹായിക്കുന്നതിന് യുഎസ് ഉദ്യോഗസ്ഥരെ നിയോഗിച്ചു. ഒന്നാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിനു ശേഷമുള്ള പാരീസ് സമാധാന ചര്‍ച്ചകളുടെ വേളയിലും രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിന് ശേഷം റഷ്യന്‍ സൈന്യം വടക്കന്‍ ഇറാനില്‍ വിഘടനവാദ പ്രസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രേരിപ്പിക്കാന്‍ സഹായിക്കുകയും സമ്മതിച്ചതുപോലെ പിന്‍വാങ്ങാന്‍ വിസമ്മതിക്കുകയും ചെയ്തപ്പോള്‍, പിന്നീട് സഖ്യശക്തികള്‍ കൈവശപ്പെടുത്തിയ ഇറാനു വേണ്ടി വാഷിംഗ്ടണ്‍ വാദിച്ചു.
1953-ല്‍ ഇറാന്റെ ദേശീയ പ്രധാനമന്ത്രിയെ പുറത്താക്കിയതിലും ഷാ മുഹമ്മദ് റെസയെ തുടര്‍ച്ചയായി ആശ്ലേഷിച്ചതിലും അമേരിക്കയുടെ പങ്ക് കാരണം, ബ്രിട്ടന്റെയും റഷ്യയുടെയും സാമ്രാജ്യത്വ കുതന്ത്രങ്ങളേക്കാള്‍ വാഷിംഗ്ടണിനെ കൂടുതല്‍ അനുകൂലമാക്കിയ ബന്ധത്തിന്റെ ഈ അനുകൂലമായ തുടക്കം ഇന്ന് വിസ്മരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
1960 കളിലും 1970 കളിലും ഷായും വാഷിംഗ്ടണും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം കൂടുതല്‍ അടുത്തു. വാണിജ്യബന്ധങ്ങള്‍ ക്രമാനുഗതമായി വികസിക്കുമ്പോള്‍, ഇറാന്റെ വലിയ മുന്നേറ്റത്തിന് അമേരിക്കയില്‍ നേരിട്ട് ഗുണഭോക്താക്കള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നു. 1973-ല്‍ എണ്ണയുടെ വില നാലിരട്ടിയായി വര്‍ധിച്ചു. 1972-നും 1977-നും ഇടയില്‍ ഏകദേശം 3 ബില്യണ്‍ ഡോളറിനു മുകളില്‍ 16 ബില്യണ്‍ ഡോളറിലധികം ആയുധങ്ങള്‍ അമേരിക്കയില്‍ നിന്ന് വാങ്ങിയ ഷാ ഒരു വലിയ ബജറ്റ് പ്രതിരോധ ബില്‍ഡപ്പ് ആരംഭിച്ചു.
ഉഭയകക്ഷി ബന്ധം വ്യക്തമായ ഊര്‍ജ്ജത്തെയും സൈനിക വ്യാപാരത്തെയും മറികടന്നു. 1973 നും 1978 നും ഇടയില്‍, അമേരിക്കയും ഇറാനും തമ്മിലുള്ള ടെലിഫോണ്‍ കോളുകള്‍ 1,600 ശതമാനം വര്‍ദ്ധിച്ചു. കുറഞ്ഞത് 60,000 ഇറാനികള്‍ അമേരിക്കയില്‍ താമസിക്കുകയോ പഠിക്കുകയോ ചെയ്തു, 50,000 അമേരിക്കക്കാര്‍ ഇറാനില്‍ ജോലി ചെയ്യുന്നു. 50-ലധികം അമേരിക്കന്‍ സര്‍വ്വകലാശാലകള്‍ക്ക് ഇറാനില്‍ കാമ്പസുകളോ ഇറാനിയന്‍ എതിരാളികളുമായി പങ്കാളിത്തമോ ഉണ്ടായിരുന്നു.
ഇറാന്-അമേരിക്ക ബന്ധം വഷളാകുന്നു
എന്നാല്‍ പിന്നീടങ്ങോടുള്ള വര്‍ഷങ്ങളില്‍ അമേരിക്കയുമായുള്ള ഇറാന്റെ ബന്ധത്തിന് വലിയ വിള്ളലുകള്‍ അനുഭവപ്പെട്ട കാഴ്ചയാണ് ഉണ്ടായത്. 1988ല്‍ അമേരിക്കന്‍ യുദ്ധക്കപ്പല്‍ യുഎസ്എസ് വിന്‍സെന്‍സ് ഇറാന് എയര്‍ വിമാനത്തെ വെടിവച്ചു വീഴ്ത്തി. വിമാനത്തിലുണ്ടായിരുന്ന 290 പേരും മരിച്ചു. എയര്‍ബസ് എ300 യുദ്ധവിമാനമായി തെറ്റിദ്ധരിക്കപ്പെട്ടതാണെന്നാണ് യുഎസ് പറയുന്നത്.
മക്കയിലേക്കുള്ള യാത്രയ്ക്കിടെ ഇറാനിയന്‍ തീര്‍ഥാടകരാണ് കൊല്ലപ്പെട്ടവരില്‍ ഏറെയും. ഈ ഒരു സംഭവത്തോടെ ഇരു രാഷ്ട്രങ്ങളും തമ്മിലുള്ള സൗഹൃദത്തിന് വിള്ളലുണ്ടായി. ഇതിനിടെ പ്രസിഡന്റ് ജോര്‍ജ്ജ് ബുഷ് ഇറാനെ ‘തിന്മയുടെ അച്ചുതണ്ടിന്റെ’ ഭാഗമായി അപലപിച്ചു., ഈ പ്രസംഗം ഇറാനില്‍ വലിയ രോഷത്തിന് കാരണമായി.
ഇറാനും അമേരിക്കയും തമ്മിലുള്ള വാണിജ്യ ബന്ധങ്ങള്‍ അമേരിക്കന്‍ ഉപരോധങ്ങളാല്‍ പരിമിതപ്പെടുത്തി. പ്രധാനമായും ഇറാനിയന്‍ ഭക്ഷണം, സ്‌പെയര്‍ പാര്‍ട്സ്, മെഡിക്കല്‍ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങള്‍ എന്നിവയുടെ ഇറക്കുമതിക്ക് അമേരിക്ക നിയന്ത്രണം ഏര്‍പ്പെടുത്തി. 1995-ല്‍ പ്രസിഡന്റ് ബില്‍ ക്ലിന്റണ്‍ ഏര്‍പ്പെടുത്തിയ ഉപരോധങ്ങള്‍ പ്രസിഡന്റ് ബുഷ് പുതുക്കി. 1995 ലെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് ഉത്തരവുകള്‍ അമേരിക്കന്‍ കമ്പനികളെയും അവരുടെ വിദേശ ഉപസ്ഥാപനങ്ങളെയും ഇറാനുമായി ബിസിനസ്സ് നടത്തുന്നതില്‍ നിന്ന് വിലക്കി. അതേസമയം ‘ഇറാനിലെ പെട്രോളിയം വിഭവങ്ങളുടെ വികസനത്തിന് ധനസഹായം നല്‍കുന്നതിനുള്ള കരാറും നിരോധിച്ചു. കൂടാതെ, 1996-ലെ ഇറാന്, ലിബിയ ഉപരോധ നിയമം (ILSA) ഇറാനിയന്‍ എണ്ണ, പ്രകൃതി വാതക മേഖലകളില്‍ പ്രതിവര്‍ഷം 20 മില്യണ്‍ ഡോളറിലധികം നിക്ഷേപിക്കുന്ന അമേരിക്കന്‍ ഇതര കമ്പനികള്‍ക്ക് നിര്‍ബന്ധമായും വിവേചനാധികാരത്തിലും ഉപരോധം ഏര്‍പ്പെടുത്തി.
ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തില്‍ ഇറാഖിനുള്ള യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്‌സ് പിന്തുണ
ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തില്‍ ഇറാഖിനെ സൈനികമായി സഹായിക്കുന്നതില്‍ അമേരിക്ക മുന്‍പന്തിയില്‍ നിന്നു. ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തിന്റെ രണ്ടാം പകുതിയില്‍, റീഗന്‍ ഭരണകൂടം ഇറാനെതിരെ നിരവധി അനുമതി ബില്ലുകള്‍ പിന്തുടര്‍ന്നു. മറുവശത്ത് സദ്ദാം ഹുസൈന്റെ ഇറാഖിലെ ബാത്തിസ്റ്റ് ഗവണ്‍മെന്റുമായി അമേരിക്ക സമ്പൂര്‍ണ നയതന്ത്രബന്ധം സ്ഥാപിച്ചു . പ്രസിഡന്റുമാരായ റീഗനും ജോര്‍ജ്ജ് എച്ച്ഡബ്ല്യു ബുഷും വിഷ രാസവസ്തുക്കളും ആന്ത്രാക്‌സ് , ബ്യൂബോണിക് പ്ലേഗ് പോലുള്ള മാരകമായ ജൈവ വൈറസുകളും ഉള്‍പ്പെടെ നിരവധി ഇരട്ട ഉപയോഗ വസ്തുക്കള്‍ ഇറാഖിന് വില്‍ക്കാന്‍ അനുമതി നല്‍കി. തുടര്‍ന്ന് അമേരിക്കയില്‍ അധികാരത്തില്‍ വന്ന അമേരിക്കന്‍ പ്രസിഡന്റുമാര്‍ ഇറാന് എതിരെയുള്ള നയങ്ങളില്‍ മാറ്റം വരുത്തിയില്ല.
ഇറാന് പ്രസിഡന്റ് ഇബ്രാഹിം റെയ്‌സിയുടെ മരണം
2024 മേയ് 20-ന് ആണ് ഹെലികോപ്റ്റര്‍ അപകടത്തില്‍ ഇറാന് പ്രസിഡന്റായിരുന്ന ഇബ്രാഹിം റെയ്‌സി കൊല്ലപ്പെട്ടത്. അസര്‍ബയ്ജാനുമായിച്ചേര്‍ന്ന അതിര്‍ത്തിയിലെ അറസ് നദിയിലുണ്ടാക്കിയ രണ്ട് അണക്കെട്ടുകള്‍ ഉദ്ഘാടനം ചെയ്ത ശേഷം വടക്കുപടിഞ്ഞാറന്‍ ഇറാനിലെ തബ്രീസ് പട്ടണത്തിലേക്കു മടങ്ങുകയായിരുന്നു റെയ്‌സി. അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ച ഹെലികോപ്റ്റര്‍ കിഴക്കന്‍ അസര്‍ബയ്ജാനിലെ ജോഫയില്‍ തകര്‍ന്നുവീഴുകയായിരുന്നു. വിദേശകാര്യമന്ത്രി അമീര്‍ അബ്ദുല്ലാഹിയാനും അപകടത്തില്‍ മരിച്ചിരുന്നു. പ്രതികൂല കാലാവസ്ഥമൂലം മലയിടുക്കില്‍ തട്ടിയതാകാം അപകടകാരണമെന്നായിരുന്നു അന്ന് പുറത്തുവന്ന റിപ്പോര്‍ട്ട്.
ഇറാനിലെ പുതിയ പ്രസിഡന്റ്
ഇറാന് പ്രസിഡന്റ് തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ 30 ദശലക്ഷത്തിലധികം വോട്ടുകള്‍ എണ്ണിയതില്‍ നിന്ന് 53.3 ശതമാനത്തിലധികം വോട്ടുകള്‍ നേടി സയീദ് ജലീലിയെ പരാജയപ്പെടുത്തി പരിഷ്‌കരണവാദി സ്ഥാനാര്‍ത്ഥി മസൂദ് പെസെഷ്‌കിയാന്‍ വിജയിച്ചു. മേയ് മാസത്തില്‍ പ്രസിഡന്റ് ഇബ്രാഹിം റൈസി ഹെലികോപ്റ്റര്‍ അപകടത്തില്‍ മരിച്ചതിനെ തുടര്‍ന്നായിരുന്നു ഇറാനില്‍ പെട്ടെന്നുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വേണ്ടിവന്നത്.
ഇറാന്-ഇസ്രയേല്‍ രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യം
2024-ല്‍, ഇറാന്-ഇസ്രായേല്‍ സംഘര്‍ഷം ഇരു രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള നേരിട്ടുള്ള ഏറ്റുമുട്ടലുകളുടെ ഒരു പരമ്പരയിലേക്ക് വളര്‍ന്നു. ഏപ്രില്‍ 1 ന്, സിറിയയിലെ ഡമാസ്‌കസിലെ ഒരു ഇറാനിയന്‍ കോണ്‍സുലേറ്റ് സമുച്ചയത്തില്‍ ഇസ്രായേല്‍ ബോംബെറിഞ്ഞ് നിരവധി മുതിര്‍ന്ന ഇറാനിയന്‍ ഉദ്യോഗസ്ഥരെ കൊന്നു. ഇതിന് മറുപടിയായി, ഇറാനും അതിന്റെ ആക്‌സിസ് ഓഫ് റെസിസ്റ്റന്‍സ് സഖ്യകക്ഷികളും ഇസ്രായേലുമായി ബന്ധമുള്ള MSC ഏരീസ് എന്ന കപ്പല്‍ പിടിച്ചെടുക്കുകയും ഏപ്രില്‍ 13 ന് ഇസ്രായേലിനുള്ളില്‍ ആക്രമണം നടത്തുകയും ചെയ്തു . തുടര്‍ന്ന് ഏപ്രില്‍ 19 ന് ഇസ്രായേല്‍ ഇറാനിലും സിറിയയിലും പ്രതികാര ആക്രമണം നടത്തി . ഇസ്രായേലിനെ പ്രതിരോധിക്കാന്‍ അമേരിക്ക, ബ്രിട്ടന്‍, ഫ്രാന്‍സ്, ജോര്‍ദാന്‍ എന്നീ രാജ്യങ്ങള്‍ ഇറാന്റെ ഡ്രോണുകളെ തടഞ്ഞു.
ജൂലൈ 31-ന് ഇറാനിലെ ടെഹ്റാനില്‍ വെച്ച് ഹമാസിന്റെ രാഷ്ട്രീയ നേതാവായ ഇസ്മായില്‍ ഹനിയയുടെ കൊലപാതകത്തിന് ശേഷം സംഘര്‍ഷം വര്‍ദ്ധിച്ചു . 2024 -ല്‍ ലെബനനില്‍ ഹിസ്ബുള്ള കമാന്‍ഡര്‍ ഫുവാദ് ഷുക്കറിനെ വധിച്ച ഹാരെറ്റ് ഹ്രെയ്ക് വ്യോമാക്രമണത്തിന് ഏതാനും മണിക്കൂറുകള്‍ക്ക് ശേഷമാണ് ഹനിയ കൊല്ലപ്പെട്ടത് . ഇതോടെ, ഇറാനും ഹിസ്ബുള്ളയും തിരിച്ചടിക്കുമെന്ന് പ്രതിജ്ഞയെടുത്തു. 2024 ഒക്ടോബര്‍ 1 ന് ഇറാന് ഇസ്രായേലിന് നേരെ മിസൈലുകളുടെ ഒരു പരമ്പര വിക്ഷേപിച്ചു . ഒക്ടോബര്‍ 25 ന് ഇസ്രായേല്‍ ഇറാനെതിരെ കൂടുതല്‍ തിരിച്ചടികള്‍ നടത്തി .
ഇറാന് സൈന്യം
ഇറാനിയന്‍ സായുധ സേന ഔദ്യോഗികമായി ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇറാന് സായുധ സേന എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇറാന്റെ സംയുക്ത സൈനിക സേനയാണിത്. ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇറാന് ആര്‍മി ( അര്‍ട്ടേഷ് ), ഇസ്ലാമിക് റെവല്യൂഷണറി ഗാര്‍ഡ് കോര്‍പ്‌സ് ( സെപാഹ് ) എന്നിവ ഇതില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നു.
സൈനികരുടെ കാര്യത്തില്‍ ഇറാനിയന്‍ സായുധ സേനയാണ് മിഡില്‍ ഈസ്റ്റിലെ ഏറ്റവും വലിയ സൈന്യം. ഇറാന്റെ സൈനിക സേനയില്‍ ഏകദേശം 610,000 സജീവ-ഡ്യൂട്ടി ഉദ്യോഗസ്ഥരും കൂടാതെ 350,000 റിസര്‍വ് , പരിശീലനം ലഭിച്ച ഉദ്യോഗസ്ഥരും, ആവശ്യമുള്ളപ്പോള്‍ അണിനിരത്താന്‍ കഴിയും, ഇത് രാജ്യത്തെ മൊത്തം സൈനികരുടെ എണ്ണം 960,000 ആയി ഉയര്‍ത്തുന്നു.
ഇറാന്റെ സൈനിക ചരിത്രം
1953 ലെ അട്ടിമറിക്ക് ശേഷം , ഇസ്രായേല്‍ , അമേരിക്ക , വെസ്റ്റേണ്‍ ബ്ലോക്കിലെ മറ്റ് രാജ്യങ്ങള്‍ എന്നിവയില്‍ നിന്ന് ഇറാന് ചില ആയുധങ്ങള്‍ വാങ്ങാന്‍ തുടങ്ങി . പിന്നീട്, ഇറാന് സ്വന്തം ആയുധ വ്യവസായം സ്ഥാപിക്കാന്‍ തുടങ്ങി. ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തില്‍ നിന്ന് പഴകിയ ആയുധങ്ങള്‍ മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്നതിനായി 1989-ല്‍ ഇറാനിയന്‍ ഗവണ്‍മെന്റ് അഞ്ച് വര്‍ഷത്തെ പുനര്‍നിര്‍മ്മാണ പരിപാടി സ്ഥാപിച്ചു. 1989 നും 1992 നും ഇടയില്‍, ഇറാന് 10 ബില്ല്യണ്‍ ആയുധങ്ങള്‍ക്കായി ചെലവഴിച്ചു.
1980-88 ലെ ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തിന് ശേഷം ഇറാഖുമായി സന്ധി ചെയ്തതിന് ശേഷം രാസായുധങ്ങള്‍ നിര്‍മ്മിക്കുന്നതിനും സംഭരിക്കുന്നതിനുമുള്ള ഒരു വലിയ കാമ്പെയ്ന്‍ ഇറാന് ആരംഭിച്ചു .1980-88 ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തില്‍ ഇറാന് സൈനികരും സാധാരണക്കാരും പതിനായിരക്കണക്കിന് ആളുകള്‍ക്ക് ഇറാഖി രാസായുധങ്ങള്‍ മൂലം പരിക്കേറ്റു.
ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധം അവസാനിച്ച് ഇരുപത്തിനാല് വര്‍ഷത്തിലേറെയായി, ഏകദേശം 30,000 ഇറാനികള്‍ ഇപ്പോഴും യുദ്ധസമയത്ത് ഇറാഖ് പ്രയോഗിച്ച രാസായുധങ്ങളുടെ ഫലങ്ങളാല്‍ കഷ്ടപ്പെടുകയും മരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇറാന്റെ കൈവശമുള്ള ആണവായുധങ്ങളെ അമേരിക്ക ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള ലോകരാജ്യങ്ങളെ മുഴുവന്‍ വിറപ്പിച്ചിരിക്കുകയാണ്. ഇത് ഇറാന് പുറത്തെടുക്കുകയാണെങ്കില്‍ ലോകം തന്നെ ഒരു പക്ഷെ ഭസ്മമാകും. അതുകൊണ്ടുതന്നെ ഇറാന്റെ എണ്ണക്കിണറുകള്‍ ആക്രമിക്കരുതെന്ന് ഇസ്രയേലിനോട് അമേരിക്ക നിര്‍ദ്ദേശം നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്.
ഇറാന്റെ ആണവ കേന്ദ്രങ്ങളിലും ആക്രമണം നടത്തരുതെന്ന് ഇസ്രയേലിനോട് അഭ്യര്‍ത്ഥിച്ചിട്ടുണ്ട്.ബാലിസ്റ്റിക് മിസൈലുകളുടെ ഒരു വന്‍ ശേഖരം തന്നെ ഇറാന്റെ കൈവശം ഉണ്ട്. ഇസ്രയേല്‍ ഇറാനെ തീ കൊള്ളി കൊണ്ട് ചൊറിയാന്‍ നിന്നാല്‍ അതൊരു പക്ഷേ ഇസ്രയേലിന്റെ നാമാവശേത്തിന് കാരണമാകും സംശയമില്ല.
